28 i 29 czerwca, Żuławy po raz dwunasty otworzą swoje drzwi dla wszystkich, którzy chcą zobaczyć, posłuchać i poczuć, czym jest krajobraz kulturowy tego niezwykłego regionu. Dni Otwarte Żuławskich Zabytków, które od początku organizowane są przez stowarzyszenie Klub Nowodworski, to coś więcej niż tylko festiwal architektury i tego co dawne. To spotkanie z historią, ludźmi i miejscami, które na co dzień milczą za zamkniętymi drzwiami domów podcieniowych, zabytków hydrotechniki, bramami zapomnianych cmentarzy czy czasem kościołów. Przez dwa dni blisko czterdzieści lokalizacji rozproszonych po całych Żuławach udostępnionych zostanie w większości bezpłatnie dla zwiedzających. W wielu z nich będzie można nie tylko wejść do środka, ale i porozmawiać z gospodarzami – ludźmi, którzy codziennie troszczą się o to, by duch miejsca nie zgasł. To często jedyna taka okazja w trakcie roku.
– Kiedy organizowaliśmy pierwszą edycję w 2013 roku, otwartych było zaledwie kilka obiektów – wspomina Marek Opitz, prezes Klubu Nowodworskiego i właściciel domu podcieniowego Mały Holender. – Większość z nich należała do naszych znajomych lub sympatyków stowarzyszenia. Nie przypuszczaliśmy wtedy, że w ciągu dekady Dni Otwarte staną się wydarzeniem, które przyciąga gości z całej Polski i które współtworzy kilkudziesięciu partnerów z regionu.
Tegoroczna edycja zapowiada się wyjątkowo. Do udziału włączyli się gospodarze z różnych zakątków Żuław – od Mikoszewa po Krzywe Koło, od Rybiny po Fiszewo. Będzie można zwiedzić m.in. domy podcieniowe w Marynowach, Żelichowie, czy Mikoszewie, zagrodę Schonbaum Chmielove, przeniesiony z Wyszogrodu wiatrak typu paltrak w Mokrym Dworze, zabytkowy cmentarz w Żuławkach, a także niezwykłe wnętrze kościoła w Krzywym Kole, które – jak mówi się wśród lokalnych przewodników – potrafi zatrzymać człowieka w zachwycie.
– W Żuławach fascynuje mnie to, że skarby nie zawsze leżą na głównych szlakach – mówi Łukasz Kępski, historyk i przewodnik z Muzeum Żuławskiego w Nowym Dworze Gdańskim. – Czasem wystarczy skręcić z asfaltowej drogi, zatrzymać się w niewielkiej wsi, by odkryć coś, co zupełnie zmienia sposób myślenia o historii regionu. Właśnie te małe odkrycia budują naszą lokalną tożsamość. Żuławy są niesamowite, są inne wszystkich regionów w Polsce. Dni Otwarte Żuławskich Zabytków pokazują, że warto zwiedzać miejsca nieoczywiste. Nie tylko dla urody detalu architektonicznego, zabytkowych wnętrz, ale też po to, by usłyszeć historie, których nigdzie indziej się nie usłyszy. Spotkać wyjątkowych ludzi.
Jednym z wydarzeń specjalnych będzie spotkanie wokół najnowszej publikacji związanych z legendami pomorskimi, których wydawcą jest Narodowy Instytut Dziedzictwa i Kultury Wsi Polskiej. Spotkanie odbędzie się w sobotę, 28 czerwca o godz. 18:00 w Muzeum Żuławskim. Ponadto warto zwrócić uwagę na wszystkie spacery z przewodnikami m.in. w Tujsku, Fiszewie, czy Jelonkach, które co prawda nie leżą na samych Żuławach, ale są z nimi związane przez pewien zabytkowy obiekt.
Anna Krakowska, członkini Klubu Nowodworskiego i współorganizatorka wydarzenia, podkreśla, że Dni Otwarte są także czasem spotkań ludzi, którzy kochają Żuławy.
– Często słyszę od odwiedzających, że po raz pierwszy byli tutaj przypadkiem, z ciekawości, a potem wracają już regularnie. To dla nas największe wyróżnienie. Przez te dwa dni tworzy się coś, czego nie da się zaplanować. To autentyczna wspólnota pamięci i gościnności, z której dawni mieszkańcy naszego regionu słynęli — podkreśla.
– Zachęcam, by swoją podróż po Żuławach zacząć od Muzeum Żuławskiego w Nowym Dworze Gdańskim, które mieści się w dawnej serowarni Leonarda Kriega – dodaje Łukasz Kępski. – To dobre miejsce na początek z mapą, przewodnikiem i pierwszymi opowieściami, które później rozwijają się w terenie.
Pełen program wydarzenia oraz informacje praktyczne dostępne są na stronie internetowej organizatora: www.klubnowodworski.pl, oraz zph.org.pl oraz w pliku do pobrania pod artykułem.
